ممکن است هنگام کار کردن با تسمه نقاله با انواع آسیب تسمه مواجه شوید. تسمه از قطعاتی است که کاربردی حیاتی دارد و در انتقال قدرت به بخش‌های مختلف مربوطه نقش مهمی را ایفا می‌کند. وارد شدن انواع آسیب به تسمه موجب به بار آوردن خسارت‌های جدی می‌شود؛ بنابراین باید نسبت به عملکرد قطعات از جمله تسمه‌ها حساس بود و همواره آن‌ها را مورد بررسی قرار داد. در ادامه به بررسی انواع این آسیب دلایلی که این ایجاد می‌شوند، می‌پردازیم.
دسته‌بندی انواع آسیب‌های وارده به تسمه
انواع آسیب‌های تسمه در پی عدم مدیریت چالش‌هایی مانند فرسودگی، عدم تعمیر و نگهداری نامناسب ایجاد می‌شوند. به دلیل اهمیت بالای تسمه در صنایعی مانند تولید، حمل‌ونقل و لجستیک کسب دانش و مهارت‌های لازم در باب شناخت آسیب‌های تسمه، تعمیر و نگهداری آن امری ضروری به شمار می‌آید. در ادامه انواع دسته‌بندی آسیب‌های احتمالی تسمه را آورده‌ایم:
● آسیب‌های موضعی: در بخشی از تسمه ایجاد می‌شوند و محسوس هستند.
● آسیب‌های خطی: در تمام طول تسمه می‌توان آن را مشاهده کرد.
انواع آسیب‌های وارده به تسمه
تسمه نقاله جزو مهم‌ترین قسمت‌های عملکرد اصلی یک دستگاه محسوب می‌شود. عملکرد صحیح تسمه نقاله می‌تواند موجب طول عمر و افزایش سرویس‌دهی تسمه شود. انواع آسیب تسمه عبارت‌اند از:
ساییدگی روکش فوقانی تسمه
اولین گزینه از انواع آسیب مربوط به تسمه که به ذهن هر کسی می‌رسد، ساییدگی تسمه است. مادامی که روکش فوقانی تسمه در حال سایش باشد، مقاومت و طول عمر آن کاهش می‌یابد و احتمال پارگی تسمه را افزایش می‌دهد. این آسیب به دلیل استفاده دراز مدت از تسمه و تماس آن با سطوح زبر و بارهای سنگین ایجاد می‌شود؛ بنابراین می‌توان با استفاده از روکش‌های مقاوم‌تر و تعویض و تعمیر به‌موقع تسمه، از بروز این مشکل و اختلال در صنعت خود جلوگیری کرد.
انحراف تسمه
انحراف تسمه یا به عبارتی حرکت تسمه به سمت لبه‌ها می‌تواند از متداول‌ترین آسیب‌های موجود باشد. در شرایطی نرمال و عادی تسمه نسبت به محور خود متقارن و تراز است. اما در صورت کشش و تمایل آن به لبه‌ها، انحراف رخ می‌دهد. انحراف تسمه موجب ساییدگی تسمه در برخورد با لبه‌ها و خوردگی سازه می‌شوند.
آسیب به نوار داخلی تسمه
گاهی اوقات یکی از انواع آسیب تسمه، آسیب نوار داخلی آن است. این آسیب می‌تواند به دلیل ضربات شدید، فرسودگی یا خرابی قطعات دیگر رخ دهد که در نهایت موجب کاهش مقاومت تسمه می‌شود و احتمال پارگی آن افزایش می‌یابد. برای جلوگیری از آسیب به نوار داخلی تسمه بهتر است از وارد کردن ضربات شدید روی تسمه و وارد کردن نیروی اضافی بر قطعات خودداری کنید.
از بین رفتن چسبندگی پوشش و خرابی پوشش
از انواع آسیب به تسمه می‌توان به از بین رفتن چسبندگی و خرابی پوشش آن اشاره کرد. تسمه دارای پوششی پلاستیکی است که احتمال دارد در اثر عوامل مختلف ترک بخورد و چسبندگی آن از بین برود. اگر در طراحی سیستم نوار نقاله اشتباهی وجود داشته باشد و یا پارامترهای عملیاتی تسمه شامل سرعت و تنش کاهش پیدا کند، این آسیب بروز می‌کند. همچنین مشکلات ذاتی مانند ایرادات ساخت تسمه نقاله نیز می‌تواند مؤثر باشد.
شل شدن تسمه
شل شدن تسمه می‌تواند موجب ایجاد اختلال در عملکرد کلی آن و یکی از انواع آسیب تسمه باشد در نهایت آسیب‌های جدی را به آن وارد کند. اگر تسمه در طولانی‌مدت کشیده شود و در زمان مناسب تعویض نشود یا تسمه تنظیم نباشد، این اتفاق رخ می‌دهد و تسمه شل خواهد شد. نامیزان شدن و نامتعادل شدن تسمه موجب افزایش احتمال پارگی آن می‌شود. برای رفع این مشکل باید تسمه را در زمان مناسب تعویض کرد و در فواصل زمانی به طور مرتب کنترل و تنظیم آن را انجام داد.
شکستگی کاور و لایه‌ها یا بیرون زدن کورد فلزی تسمه
اگر از تسمه‌ای استفاده کنید که آسیب‌دیده است و یا قبلاً به‌درستی تعمیر نشده باشد، باید انتظار اتفاق افتادن شکستگی کاور و لایه‌ها یا بیرون زدن کورد فلزی تسمه را داشته باشید. ممکن است کاور شکسته و یا کورد بیرون زده به سایر عناصر دوار گیر کند و موجب آسیب‌های جدی‌تری شود. در این مواقع ترمیم آسیب و یا جایگزینی قطعات آسیب‌دیده می‌تواند بهترین راهکار برای بهبود طول عمر سیستم باشد.
خرابی موتور یا روغن کاری نبودن قطعات
یکی از انواع آسیب تسمه که افراد بسیاری با آن مواجه می‌شوند، خرابی موتور و روغن کاری نبودن آن است. موتور برای حرکت و کشش تسمه، نقشی حیاتی دارد و در صورت بروز مشکل در آن، تسمه نیز قادر به ادامه فعالیت نخواهد بود.
همچنین درصورتی‌که قطعات متحرک را به طور مرتب روغن کاری نکنید، در اثر فرسایش و اصطکاک آن‌ها را از دست خواهید داد. برای جلوگیری از این آسیب‌ها و یا حل مشکل آن‌ها بهتر است کارکرد موتور را همواره مورد بررسی قرار دهید و قطعات را روغن کاری کنید.
تغییر شکل تسمه
تغییر شکل نیز از جمله انواع آسیب تسمه است که به‌صورت محسوس مشاهده می‌شود. این آسیب رایج به دلیل گرمای زیاد، خرابی قطعات مربوط به تسمه و همچنین اعمال نیروی بیش از حد ایجاد می‌شود. هنگام بروز این آسیب، شکل تسمه با محفظه و دیگر قطعات نوار نقاله مطابقت نخواهد داشت و در نهایت منجر به پارگی تسمه خواهد شد. برای جلوگیری از بروز این مشکل می‌توان دمای محیط را مناسب نگه داشت و نیروی اضافی بر تسمه و قطعات وارد نکرد.
برش طولی تسمه نقاله
برش و بریدگی‌های طولی تسمه یکی از آسیب‌های بسیار مخرب است که تسمه را به مرز نابودی می‌کشاند. اینکه چرا به طور ناگهان این برش‌های طولی اتفاق می‌افتند، به رصد علائم بسیاری در عملکرد تسمه بستگی دارد. برای جلوگیری از بروز این مشکل بهتر است تمامی قطعات را به طور مرتب چک کنید و از سلامت تسمه مطمئن شوید.
سایش نامتقارن رولیک‌ها و درام
نقض در رولیک‌ها و درام یکی از خطرات بسیار جدی در سیستم‌ها است. سایش این ادوات می‌تواند موجب بروز مشکلاتی مانند نامتقارن بودن تسمه و سایش آن شود. البته که این آسیب مستقیماً به تسمه مرتبط نیست، اما در مدت‌زمان طولانی می‌تواند فرایند و عملکرد تسمه را مختل کند.
اتصال نامناسب
اتصال نامناسب نیز یکی از انواع آسیب تسمه است؛ زیرا علاوه بر اهمیت اتصال درست از نظر مقاومت و استحکام، از نظر هندسی نیز اتصال درست جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر اتصال قطعات و تسمه به طور اصولی انجام نشود، موجب حرکت غیر خطی تسمه و در نتیجه عدم توزیع یکنواخت نیروی کشش می‌شود. در نهایت اتصال نامناسب موجب برش طولی، گیر کردن تسمه نقاله با سازه دستگاه یا اجزای دوار، پاره شدن کوردهای فلزی، از بین رفتن چسبندگی لایه‌ها و غیره می‌شود.
صدای زیاد و نامنظم به همراه لرزش سیستم
ابتدا به یاد داشته باشید که نه‌تنها برای سیستم نقاله دارای تسمه، بلکه برای هر ماشینی صدا و لرزش می‌تواند نشان از بروز یک مشکل و عملکرد نادرست آن باشد. البته نمی‌توان صدا و لرزش در سیستم را مستقیماً به آسیب‌های تسمه ربط داد، ولی عملکرد درست قطعات دیگر نیز موجب بهبود عملکرد تسمه می‌شود. هر گونه صدا و لرزش می‌تواند در یافتن نواقص و انجام اقدامات پیشگیرانه در آسیب‌ها جلوگیری کند.
جمع‌بندی
به یاد داشته باشید که بررسی مداوم تسمه و انجام اقدامات نگهداری، از انواع آسیب تسمه که در بالا به برخی از آن‌ها اشاره شد، جلوگیری می‌کند. انجام تعمیرات در زمان مناسب شامل روغن کاری و تعویض قطعات می‌تواند بر سلامت سیستم و همچنین تسمه تأثیر به‌سزایی داشته باشد. پس با انجام اقدامات اولیه و کم‌هزینه از ایجاد خسارت‌های جبران‌ناپذیر و توقف خط تولید و … جلوگیری کنید.
